10. Krajobraz i wiejska przestrzeń jako elementy dziedzictwa kulturowego

Wykład dr hab. inż. arch. Ireny Niedźwieckiej-Filipiak i dr inż. Zbigniewa Kuriaty wygłoszony w ramach konferencji „Dziedzictwo kulturowe wsi woj. opolskiego i śląskiego – wiedza, dobre praktyki, wyzwania”. 7-8 czerwca 2013 r., Farska Stodoła w Biedrzychowicach

Krajobraz i wiejska przestrzeń jako elementy dziedzictwa kulturowego  – dr hab. inż. arch. Irena Niedźwiecka-Filipiak, Instytut Architektury Krajobrazu, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu.

Dziedzictwo kulturowe to bardzo skomplikowana struktura, na którą składają się wzajemnie się przenikające strefa materialna i niematerialna. Mówiąc o krajobrazie miejscowości, jego aspektach wizualnych, należy pamiętać, że na jej kształt i wizerunek mają również wpływ czynniki dziedzictwa niematerialnego – poszczególni mieszkańcy, tradycja, wierzenia, zwyczaje, czy polityka regionu.

Dr hab. inż. arch. Irena Niedźwiecka-Filipiak mówiła o istotności ‚wyróżnika’ w każdej miejscowości, czyli elementu bardzo charakterystycznego dla danego miejsca. Tematem wystąpienia były wyróżniki materiale, podkreślono jednak że takim identyfikatorem mogą być też elementy niematerialne, takie jak miejscowe obyczaje, wpływające na charakter danej wsi.

Wyróżniki materialne dzieli się na wyróżniki naturalne (czyli wszystko to, co daje nam przyroda) i antropogeniczne (czyli to co stworzył człowiek). Sprecyzowanie wyróżnika w danej miejscowości, zdaniem pani doktor, pozwala kreować jej wizerunek w przyszłości. Wyróżnikami wiodącymi nazywa się dominujące elementy krajobrazu, które można wykorzystać w przyszłości do budowania wizerunku wsi pod kątem przestrzennym, architektonicznym i wizualnym. Przykładem może być układ przestrzenny miejscowości, charakterystyczny kształt zagród i budynków. Ważne jest uszanowanie tradycyjnego wizerunku wsi i znalezienia nowego zastosowania dla niszczejących dawnych zabudowań. Dr hab. Irena Niedźwiecka-Filipiak mówiła o znaczeniu utrzymania dawnego stylu i formy budownictwa, o wykorzystywanych materiałach budowlanych, kolorach, zdobieniach, kształtach dachów, ogrodzeniach i rodzaju zieleni. Wykład ubarwiony został serią zdjęć i przykładów z Polski i z zagranicy.