51. Polska i Litwa – wspólna historia, ale czy wspólna przyszłość?

Panel dyskusyjny z udziałem Prof. Bohdana Cywińskiego i o. Marka Pieńkowskiego OP zorganizowany został przez sekcję Drum Bun Klubu Inteligencji Katolickiej. Warszawa [22 listopada 2013]

Na Litwie zamieszkuje od 235 do 300 tysięcy Polaków. Za to w Polsce mieszka tylko 5,8 tysiąca Litwinów. „Na Litwie jesteśmy nieco jak słoń w składzie porcelany” – powiedział prof. Bohdan Cywiński. Czy postulaty polskiej mniejszości na Litwie zagrażają integracji państwowej Litwy?Dlaczego Litwini zupełnie inaczej postrzegają historię Rzeczypospolitej Obojga Narodów niż Polacy?

Już podczas istnienia Rzeczpospolitej Obojga Narodów relacje Polaków i Litwinów nie układały się idealnie. Obywatele Polscy nie mogli dobrowolnie nabywać ziemi czy sprawować funkcji urzędniczych w Wielkim Księstwie Litewskim. „Byliśmy przybyszami, byliśmy bardziej europejscy, nowocześni. Przy tym byliśmy, i jesteśmy, znacznie bardziej wygadani” – powiedział prof. Bohdan Cywiński. Z jednej strony powodowało to uznanie i gotowość przyznania nam pewnego autorytetu. Z drugiej niosło niechęć, dystans i poczucie braku zupełnej swobody. Podczas swojej wypowiedzi profesor nawiązał również do białoruskiego punktu widzenia tych sąsiedzkich relacji.

O. Marek Pieńkowski OP poruszył kwestię ostatnich wyborów na Litwie, podczas których do parlamentu dostała się partia Akcja Wyborcza Polaków na Litwie. Jakie konsekwencje przyniesie to wizerunkowi Polski i Polakom tam mieszkającym?

Jaką rolę odgrywał Kościół w kształtowaniu tożsamości narodowej? Jaka jest jego rola w dbaniu o stosunki polsko-litewskie? O. Marek Pieńkowski OP wrócił do wspomnień kościoła litewskiego i polskiego okresu przedwojennego oraz lat 70 i 80 XX wieku. Dla Litwinów kościoły były miejscami symbolicznej tożsamości – tam nie zagrażała im ingerencja języka polskiego.

Obecne spory polsko-litewskie mają również podłoże religijne, głównie w Wilnie. Polacy obawiają się lituanizacji ośrodków kultu. Jak natomiast patrzą Litwini na polskich pielgrzymów? Z sympatią czy niechęcią? Czy jest szansa na wspólne obchodzenie świąt religijnych?

Na koniec poruszona została kwestia wejścia Polski i Litwy do strefy Schengen. Zniesienie granic miało duży wpływ na rozwój regionów przygranicznych. Ponadto nic tak nie łączy jak wspólny biznes – „pieniądze są  ‘rozrusznikiem’ relacji polsko – litewskich” – powiedział prof. Bohdan Cywiński. „Sprzedawcy i klienci muszą znać podstawy języka sąsiada, jeśli chcą handlować, kupować” – dodał.

Spotkanie było częścią projektu pt. „Polska i Litwa: wspólne korzenie, różne kultury, wspólna przyszłość”, który został dofinansowany przez Fundację Banku Zachodniego WBK.