515. Architektura wywyższenia. Od piramid do Libeskinda - dr Barbara Arciszewska

Dr Barbara Arciszewska (Instytut Historii Sztuki UW) wykład na temat architektury wywyższenia przedstawiła w ramach wykładów czwartkowych towarzyszących wystawie „Wywyższeni. Od faraona do Lady Gagi”. Muzeum Narodowe w Warszawie, 20 września 2012 r. [1h47min] https://wszechnica.org.pl/wyklad/architektura-wywyzszenia-od-piramid-do-libeskinda/ Architektura to podstawowe narzędzie wywyższenia. Samo słowo „wywyższenie” świadczy o hierarchii – ten kto jest wyżej jest uprzywilejowany, ten kto jest niżej jest zdominowany. Do dziś zadaniem architektury jest obrazowanie tych relacji. Wysokie góry, tereny wyniesione, budowle już od najdawniejszych czasów przeznaczone były dla bóstw i stanowiły miejsca kultu. Stanowiły łącznik między tym co ludzkie a boskie. Ludzie chcący tych bóstw sięgnąć, skazani byli na klęskę (o czym świadczy niepowodzenie w budowaniu wieży Babel). Każda kultura wykreowała swoją architekturę wywyższenia. Dr Barbara Arciszewska skupiła się na architekturze europejskiej, biorąc pod uwagę kryteria przestrzenne, skalę, wysokość, monumentalizm obiektów sakralnych, rządowych, królewskich . Cechy tych budowli miały przypominać podwładnym o wielkości i stabilności rządzących. Szczególną funkcję spełniały wieże, bardzo popularne w średniowieczu w miastach włoskich. W tym przypadku im wyżej, tym lepiej. Kilka średniowiecznych wież zachowało się w Bolonii do czasów współczesnych. Najpierw spełniały funkcje obronne, potem stały się symbolem władzy miejskiej (także w miastach polskich) oraz … konkurencji między władzą kościelną i świecką. Ale nie tylko monumentalna architektura niosła ze sobą elitarne konotacje. Architektura zna przykłady budowli, które były symbolem ekskluzywności i wywyższenia ze względu na swoją niewielką skalę np. wille czy pawilony ogrodowe. Architektura wywyższenia to również hierarchizacja przestrzeni i bariery, budujące społeczne zróżnicowanie. Szczególnie widoczny przykład hierarchizacji przestrzeni stanowi Wersal zbudowany przez Ludwika XIV. Nowożytne apartamenty i biurowce to pozorne przeciwieństwo przestrzeni schierarchizowanej. Biurowce korporacji budowane ze szkła, na tzw. open planie dają poczucie równouprawnienia wszystkich przebywających osób. W rzeczywistości jednak osoby decyzyjne nie pracują w pomieszczeniach zbiorowych, ale w prywatnych gabinetach, które nie są eksponowane i widoczne. Portyk, łuki triumfalne, serliany, kopuły to elementy architektury również świadczące o statusie. Ważne były i są nadal materiały budowlane: w dawnych czasach niezwykle ekskluzywnym budulcem było szkło (które do dziś jest symbolem ekskluzywności) i lustra. Obecnie ich funkcję przejęły tytan, transparentny beton i inne. Duże znaczenie ma „marka” danego obiektu, czyli nazwisko budowniczego. Budynki w stolicach państw projektują światowej sławy architekci. Przykład może stanowić budowany w centrum Warszawy luksusowy apartamentowiec Złota 44, zaprojektowany przez Daniela Libeskinda, który jest również współtwórcą projektu zagospodarowania Ground Zero po World Trade Center w Nowym Jorku. *** Cykl wykładów czwartkowych „Wywyższeni. Od faraona do Lady Gagi” towarzyszył wystawie dostępnej w Muzeum Narodowym w Warszawie. Wystawa otwarta była od maja do 23 września 2012 r. Poświęcona była mechanizmom i ikonografii władzy. Jej celem było ukazanie wszechobecności hierarchii od starożytności po współczesność. Znajdź nas: https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/ https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/ https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historia https://anchor.fm/wszechnica-fww-nauka https://wszechnica.org.pl/ #muzeumnarodowe #architektura #piramidy #Libeskind