845. Pastelistki. Hierarchia i płeć technik malarskich - Kamilla Pijanowska

Wykład Kamilli Pijanowskiej z Gabinetu Rycin i Rysunków MNW towarzyszący wystawie „Mistrzowie pastelu. Od Marteau do Witkacego”. Muzeum Narodowe w Warszawie, 3 grudnia 2015 [1h02min] https://wszechnica.org.pl/wyklad/pastelistki-hierarchia-i-plec-technik-malarskich/ Kamilla Pijanowska, pracowniczka Gabinetu Rycin i Rysunków MNW, opowiedziała o miejscu pastelu w dziewiętnastowiecznej hierarchii technik artystycznych i przyczynach, dla których uważano go za technikę kobiecą. Prelegentka nakreśliła też portrety trzech polskich artystek malujących pastelami w II poł. XIX i I poł. XX w.: Emilii Dukszyńskiej-Dukszty, Marii Nostitz-Wasilkowskiej oraz Wandy Chełmońskiej. Wykład towarzyszył wystawie „Mistrzowie pastelu. Od Marteau do Witkacego. Kolekcja Muzeum Narodowego w Warszawie”. Pastel w omawianym przez Kamillę Pijanowską okresie nie należał do najwyżej cenionych dzieł artystycznych. Do końca XIX w. obecne było silnie zakorzenione jeszcze w nowożytności pojęcie hierarchii tematów malarskich. Każdemu z nich przypisany był konkretny rozmiar płócien. Największe formaty wykorzystywane były do scen historycznych. Pastele powstawały na papierze o mniejszych rozmiarach, przez co nadawano im też mniejsze znaczenie. Na marginalizację pastelu wpływała również istniejąca ówcześnie hierarchia technik artystycznych. Najwyżej ceniona była rzeźba, później malarstwo olejne. Choć rewolucyjni krytycy sztuki, jak np. Stanisław Witkiewicz, buntowali się przeciwko takim ocenom, to większość cytowanych przez prelegentkę recenzentów uważało pastel za technikę łatwiejszą, pozwalającą ukryć niedostatki talentu twórcy. Pastel byl jednocześnie uważany za techniką kobiecą. Przytaczani przez Kamillę Pijanowską krytycy postrzegali pastel za formę, która ze względu na subtelność i delikatność lepiej oddaje twarze kobiece niż męskie. Te ostatnie zdaniem recenzentów lepiej prezentowały się na obrazach olejnych, które oddawały ich siłę i wyrazistość. Pozycja pastelu wzrosła pod koniec XIX stulecia. Choć punktem odniesienia dla malarstwa pastelowego były wciąż obrazy olejne, to pastele zaczęły być coraz silniej obecne na prezentowanych w Polsce wystawach. Przyczyniły się do tego m.in. trzy przedstawione przez prelegentkę pastelistki, należące do różnych pokoleń: Emilia Dukszyńska-Dukszta (1837-1898), Maria Nostitz-Wasilkowska (1858-1922) oraz Wanda Chełmońska (1899-1971). – Warto również pamiętać, że osiągnięcia kobiet artystek były ważne ze względu na sprawę kobiecą, czyli walkę kobiet o prawo do wyższego wykształcenia, godnej pracy i decydowania o sobie. Walkę, która na serio rozpoczęła się w drugiej połowie XIX wieku (…) Każda kobieta, która dzięki swojej pracy, determinacji i talentowi osiągnęła sukces, stawała się jednocześnie przykładem, że kobieta może – tak samo jak mężczyzna – być artystą i obywatelem – podkreśliła na zakończenie swojego wykładu Kamilla Pijanowska. Mistrzowie pastelu Od Marteau do Witkacego. Kolekcja Muzeum Narodowego w Warszawie 29 października 2015 – 31 stycznia 2016 Wystawa będzie prezentacją pastelu – techniki bardzo atrakcyjnej wizualnie, ujawniającej raz swe oblicze malarskie, a raz rysunkowe. Na ekspozycji zostanie pokazanych blisko 250 pasteli z kolekcji Muzeum Narodowego w Warszawie, które – z uwagi na swą delikatność i wrażliwość na uszkodzenia mechaniczne – nie są wypożyczane, ani też na co dzień eksponowane. Ta unikatowa, trwająca tylko trzy miesiące, wystawa czasowa będzie pierwszą w Polsce tak szeroką prezentacją dzieł pastelowych, a zarazem wyjątkową okazją do zapoznania się ze studyjnymi zbiorami Muzeum Narodowego w Warszawie. Kuratorki wystawy: Anna Grochala, Joanna Sikorska Znajdź nas: https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/ https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/ https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historia https://anchor.fm/wszechnica-fww-nauka https://wszechnica.org.pl/ #pastel #pasteliści #malarstwo #muzeumnarodowe #kultura #sztuka #wystawa